Η φλεγμονή στο πάγκρεας μπορεί να εξελιχθεί σε επικίνδυνη κατάσταση, αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα. Μάθετε ποια συμπτώματα δεν πρέπει να αγνοήσετε, πώς γίνεται η διάγνωση και τι περιλαμβάνει η θεραπεία.
Τι είναι η παγκρεατίτιδα
Η παγκρεατίτιδα είναι φλεγμονή του παγκρέατος, που μπορεί να είναι οξεία ή χρόνια. Στην οξεία μορφή, προκαλείται έντονος πόνος στην άνω κοιλιά, που συχνά φτάνει μέχρι την πλάτη. Αυτά τα επεισόδια μπορεί να οδηγήσουν από απλό πρήξιμο του παγκρέατος έως σοβαρή ανεπάρκεια του οργάνου.
Η χρόνια μορφή είναι μια σταδιακή εξέλιξη, με επαναλαμβανόμενα επεισόδια που προκαλούν συνεχή ή περιοδικό πόνο και μπορεί να καταστρέψουν οριστικά τον ιστό του παγκρέατος.
Η οξεία παγκρεατίτιδα οφείλεται στην πρόωρη ενεργοποίηση των πεπτικών ενζύμων μέσα στο πάγκρεας, γεγονός που οδηγεί σε αυτοπεψία του οργάνου και των γύρω ιστών. Αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα, μπορεί να προκληθεί νέκρωση, μόλυνση και ανεπάρκεια οργάνων. Η θνησιμότητα κυμαίνεται μεταξύ 5% και 10%.
Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο
Η παγκρεατίτιδα μπορεί να εκδηλωθεί σε κάθε ηλικία, αλλά είναι σπάνια στα παιδιά. Η χρόνια μορφή είναι συχνότερη στους άνδρες, πιθανότατα λόγω της μεγαλύτερης κατανάλωσης αλκοόλ.
Ποιες είναι οι βασικές αιτίες
Οι συχνότερες αιτίες της παγκρεατίτιδας είναι:
- Χολόλιθοι που περνούν από τον χοληδόχο πόρο
- Κατανάλωση αλκοόλ, που μπορεί να πυροδοτήσει οξεία ή χρόνια μορφή
- Επεμβάσεις στην κοιλιά ή τον θώρακα (μετεγχειρητική παγκρεατίτιδα)
- Όγκοι του παγκρέατος, όπως το αδενοκαρκίνωμα
- ERCP, όπου περίπου 5% των ασθενών εμφανίζουν επιπλοκές
Το πώς ακριβώς το αλκοόλ προκαλεί παγκρεατίτιδα παραμένει ασαφές, αλλά η οξεία μορφή εμφανίζεται συνήθως μετά από μεγάλη κατανάλωση. Ωστόσο, μπορεί να προκληθεί και από μικρότερη ποσότητα σε πιο ευαίσθητα άτομα.
Άλλες λιγότερο συχνές αιτίες
- Υπερλιπιδαιμία και υπερπαραθυρεοειδισμός
- Ιογενείς λοιμώξεις (π.χ. παρωτίτιδα) και παράσιτα (π.χ. ασκαρίδες)
- Τραυματισμοί από ατύχημα
- Φάρμακα όπως θειαζιδικά διουρητικά, οιστρογόνα, αζαθειοπρίνη
- Ανατομικές ανωμαλίες του παγκρέατος και του χοληδόχου πόρου
- Κυστική ίνωση
Οι ιδιοπαθείς περιπτώσεις, δηλαδή χωρίς γνωστή αιτία, αφορούν περίπου το 10% των περιστατικών.
Τύποι και σοβαρότητα της οξείας μορφής
Διακρίνονται δύο βασικές μορφές:
- Οιδηματώδης: Προκαλεί πρήξιμο μόνο στο πάγκρεας και έχει ήπια εξέλιξη
- Αιμορραγική-νεκρωτική: Σπάνια αλλά σοβαρή, προκαλεί νέκρωση του παγκρέατος και υψηλό κίνδυνο θανάτου, ειδικά σε περίπτωση μόλυνσης της νέκρωσης
Τα πιο συχνά συμπτώματα
Η οξεία παγκρεατίτιδα εμφανίζεται απότομα με έντονο πόνο στο άνω μέρος της κοιλιάς, που συχνά περιγράφεται σαν “ζωνάρι” και αντανακλά στην πλάτη ή το στήθος. Ο πόνος μπορεί να διαρκεί ώρες ή μέρες και επιδεινώνεται με την κατανάλωση τροφής ή αλκοόλ.
Μερικά ακόμη συμπτώματα είναι:
- Ναυτία και εμετός
- Πυρετός
- Ταχυκαρδία
- Πρήξιμο στην κοιλιά
- Παραλυτικός ειλεός
- Αφυδάτωση
- Χαμηλή πίεση
- Εσωτερική αιμορραγία
- Αναπνευστική δυσχέρεια
- Ψυχολογικές ή νευρολογικές διαταραχές
Συμπτώματα της χρόνιας μορφής
Εκτός από τον συνεχή πόνο, μπορεί να υπάρχουν:
- Ανεξήγητη απώλεια βάρους
- Λιπαρά, δύσοσμα κόπρανα (στεατόρροια)
- Διαβήτης
Ποιες είναι οι πιθανές επιπλοκές
- Λοιμώξεις της νεκρωτικής περιοχής
- Πολυοργανική ανεπάρκεια
- Ψευδοκύστεις
- Αιμορραγία
- Συρίγγια
- Υποσιτισμός
Η νοσηλεία μπορεί να διαρκέσει από λίγες ημέρες έως αρκετούς μήνες, ανάλογα με τη σοβαρότητα της κατάστασης.
Πώς γίνεται η διάγνωση
Η διάγνωση βασίζεται στο ιστορικό του ασθενούς, τα συμπτώματα και τις εργαστηριακές και απεικονιστικές εξετάσεις.
Βασικές αιματολογικές εξετάσεις
- Αμυλάση και λιπάση
- Λευκά αιμοσφαίρια και CRP
- Ηπατικά ένζυμα, χολερυθρίνη
- Ζάχαρο, ασβέστιο, μαγνήσιο
Η αμυλάση αυξάνεται μέσα σε 2–12 ώρες και φτάνει το μέγιστο σε 12–72 ώρες. Η λιπάση αυξάνεται σε 4–8 ώρες και παραμένει αυξημένη για περισσότερο διάστημα.
Απεικονιστικές εξετάσεις
- Υπερηχογράφημα
- Αξονική τομογραφία
- ERCP και MRCP
Κατά την ERCP, εισάγεται σκιαγραφική ουσία για τον εντοπισμό βλαβών ή λίθων, οι οποίοι ενδέχεται να αφαιρεθούν επί τόπου.
Πώς αξιολογείται η βαρύτητα
- Ranson
- Glasgow
- SOFA
Επίσης, το επίπεδο της CRP και τα ευρήματα από την αξονική τομογραφία έχουν προγνωστική αξία.
Τι περιλαμβάνει η θεραπεία
Στόχος της θεραπείας είναι η προστασία του παγκρέατος και η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων.
- Ανάπαυση και αποφυγή φαγητού
- Ενδοφλέβια υγρά και αναλγητικά
- Οξυγόνο και αναπνευστική υποστήριξη
- Αντιβιοτικά σε περίπτωση νέκρωσης ή μόλυνσης
- Ενδοσκοπική σφιγκτηροτομή σε χολαγγειίτιδα
Χειρουργικές και ενδοσκοπικές παρεμβάσεις
Αν υπάρχει μόλυνση ή νέκρωση, μπορεί να χρειαστεί άμεση χειρουργική παρέμβαση. Η ψευδοκύστη ή οι νεκρωτικοί ιστοί αφαιρούνται αργότερα, αν χρειαστεί.
Σε παγκρεατίτιδα από χολόλιθους, συνιστάται χολοκυστεκτομή κατά την ίδια νοσηλεία.
Μπορεί να προληφθεί;
Η πρόληψη περιλαμβάνει:
- Αποφυγή αλκοόλ
- Περιορισμός λιπαρών γευμάτων
- Αποφυγή φαρμάκων που σχετίζονται με παγκρεατίτιδα
Οι ασθενείς με χρόνια παγκρεατίτιδα διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παγκρέατος, γι’ αυτό απαιτείται τακτική ιατρική παρακολούθηση.
Αν παρατηρήσετε έντονο πόνο στο άνω μέρος της κοιλιάς, ναυτία, απώλεια βάρους ή ίκτερο, απευθυνθείτε άμεσα στον γιατρό. Η έγκαιρη διάγνωση σώζει ζωές.
Πηγή: alldaynews.gr